1. GİRİŞ
DVD ilk önceleri "Digital Video Disk" anlamına geliyordu. Bunun temel nedeni, ilk uygulamaların video alanında ortaya çıkmış olmasıdır. Fakat bir süre sonra, veri saklama uygulamalarının da önemli olduğu anlaşılmış ve DVD "Digital Versatile Disk (Çok-yönlü Sayısal Disk)" anlamında kullanılmaya başlanmıştır.
DVD bir disk dış görünümüyle CD’ye çok benzer. Fakat CD’ye göre üretim teknolojisinin daha ileri olması nedeniyle çok daha fazla kapasiteye sahiptir. Sahip olduğu yüksek kapasite nedeniyle yüksek çözünürlüklü ve 2 saatten uzun MPEG-2 formatında kodlanmış bir sinema filmini tutabilir.
DVD yüksek veri depolama kapasitesine sahip olan ve boyutları CD boyutları ile aynı olan yeni bir optik veri saklama medyasıdır. DVD'ler üretim şekillerine göre 4.7 Gbyte ve 17 Gbyte arasında kapasiteye sahiptirler. Böylece tek bir CD-ROM'a sığmayan pek çok programın yanı sıra çok CD-ROM'lu oyunlar (Örneğin 3-7 Cdlik oyunlar) ve CD-I formatında kayıtlı ve birden fazla CD içeren (2 yada 3 CD) filmler artık DVD denen tek bir medya üzerinde üretiliyorlar.
2. DVD Yapısı
DVD-ROM diskler de CD-ROM diskler gibi tek bir izden meydana gelmektedir.
DVD-ROM diskler, standart disklerin 25 katı depolama kapasitesi ve 10 katı daha hızlı erişim ve data aktarma süresi ile, hergün daha fazlasına gereksinim duyulan data alanı ve hız sorunlarına büyük ölçüde çözüm getirmektedir. DVD'nin fiziksel olarak CD'den en önemli farkı, datanın disk üzerindeki yerleşiminde ortaya çıkmaktadır. Standart CD'lerde dataların oluşturduğu çukurların en küçüğü 0.834 mikron iken DVD'de bu boyut 0.4 mikrona inmiştir. CD üzerindeki spiral iz, 1.6 mikron aralıklarla yer alırken DVD üzerinde 0.74 mikron mesafe vardır. (Şekil 2.2) Böylece aynı boyutta CD, 7 kat daha fazla bilgi taşıyabilmektedir.
DVD Disk, standart ses CD'lerinde olduğu gibi 120 mm çapındadır. Fakat kullanılan lazer dalga boyu daha kısadır (650 nm. Daha ince ışın demeti sayesinde, disk üzerindeki çok daha küçük girintiler (çukurlar) okunabilmekte ve yüzey üzerine bu girintilerden daha fazlası yerleştirebildiğinden, DVD'de kapasite artışı sağlanabilmektedir.
Böylece DVD'ler bilgisayar verileri içinde yüksek veri depolama alanı sunmuş oluyorlar. Dolayısı ile burada bilinmesi gereken noktalardan biride kapasite olarak karşımıza çıkıyor. En düşük kapasiteli DVD bir CD'nin dört katıdır. Bu da bazı çok kapsamlı çalışmaların örneğin bir şehrin tüm harita bilgilerini (6CD) tek bir DVD üzerine kayıt yapabilmemizi sağlıyor.
DVD-Rom dış görünümüyle CD-ROM'a benzer. Fakat CD-ROM’a göre üretim teknolojisinin daha ileridir.
3.1 YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ
DVD sürücülerin çalışma şekli aynen CD sürücüler gibidir. Buradaki en önemli fark DVD disk üzerindeki çukur ve tümsek kısımların aralarındaki mesafenin CD'ye göre çok daha az olmasıdır. Buna bağlı olarak DVD'leri okumak için kullanılan lazer ışını çok daha kısa bir dalga boyuna sahiptir. Örneğin CD sürücülerin lazeri 780 nanometrelik bir dalga boyuna sahipken buna karşılık DVD sürücülerin lazeri 650 ile 635 nanometre arasında bir dalga boyu ile çalışıyor. Bu nedenle sürücülerde infraruj lazer kullanılırken DVD sürücülerde kırmızı lazer kullanılır.İşte bu lazer ışını DVD diske gönderilir. Eğer ışın tepeye denk gelirse doğrudan geri yansır ve bu yansıyan ışın prizma aracılığı ile foto elektrik hücreyi (foto diyot) uyarır. Eğer ışın çukura denk gelirse ışın farklı yönlere yansır, böylece ışın foto diyot'u uyarmaz. Foto diyot'un aldığı bu uyanlar "0" ve "l"'lere dönüştürülür ve bunlarda lojik (dijital) bilgiyi oluşturur.
Kuşkusuz DVD sürücülerin en büyük avantajlarından biri de CD'leri de okuyabilmesi. Yani DVD-ROM disklerin yanında CD-ROM diskleri de günümüz şartlarında 32X ile 40X hızlan arasında okuyabilir. Bunun için okuyucu lazer demetinin farklı dalga boylarında çalışmasını sağlayan özel bir lens kullanılır. Bu lens DVD üzerinde farklı katmanlara kaydedilmiş verilerin okunmasında önemli bir rol oynar. Bilgisayarlarımızda kullandığımız DVD sürücüler, DVD'lerin yanında audio CD, CD-R ya da CD - RW gibi yaygın CD tiplerini de destekliyor.
Şekil 3.2’de tek katmanlı ve çift katmanlı bir DVD’de lazerin nasıl odaklandığı gösterilmiştir.
DVD sürücülerin lazerinde Şekil 3.3’te gösterildiği gibi akım bobini bulunmaktadır. Bu bobinden geçen akımın artırılmasıyla birlikte lazerin ikinci katmana odaklanması sağlanır.
Şekil 3.3: Çift taraflı çift katmanlı bir DVD’nin kesit görüntüsüDVD sürücüler ve yazıcılar da CD sürücülerde olduğu gibi çeşitli X değerleriyle karşımıza çıkar. DVD cihazlarda X 1,35MB/s’ye karşılık gelmektedir. Aşağıda 5 adet X değerine sahip bir DVD yazıcıda her bir X’in ne anlama geldiği gösterilmiştir. Ancak bu değerler yalnızca DVD diskler içindir. DVD yazıcılar aynı zamanda CD yazıcı olarak da kullanılabildiklerinden CD yazma hız değerleri de vardır.
2.X Değeri: ‘+’ malzeme yapısında RW DVD yeniden yazma hızı.
3.X Değeri: ‘-’ malzeme yapısında RW DVD yeniden yazma hızı.
4.X Değeri: ‘+’ malzeme yapısında çift katmanlı tek seferlik yazılabilir DVD yazma hızı.
5.X Değeri: DVD diskleri okuma hızı.
3.2 DVD SÜRÜCÜLERDE BÖLGE KODU
Cd'ler yeni ortaya çıktığında, telif haklarını korumanın zor olacağına dair şüpheler kısa zamanda doğru çıkınca, DVD sürücü üreticileri DVD'ler konusunda daha farklı bir yöntem izlediler. Dolayısı ile her filmin DVD'si film sektörünün kendi coğrafi pazarını korumayı hedeflediği bir ülke kodu ile (coğrafi kod da denir) tanımlanır.
DVD'ler üzerinde kopyalanmaya karşı birkaç çeşit koruma vardır. CSS (Content Scrambling System) ile DVD üzerindeki dosyaların sabit diske kopyalanmasının önüne geçilmeye çalışılırken Macrovision korumasıyla DVD görüntülerinin VHS videolara aktarılmasının önüne geçiliyor. Yalnız bu her iki koruma şekli de çoktan aşıldı.
Diğer yandan bazen bayağı can sıkıcı olabilen bölge kodu koruması dünyayı 6 adet bölgeye ayırarak farklı bölgeler için üretilmiş DVD'lerin başka bölgeler de izlenmesini belli ölçü de imkansız hale getirmeye çalışır. Bu ülke kodu sayesinde Amerika'dan alınan bir DVD (ülke kodu 1), Türk cihazı üzerinde (ülke kodu 2) bloke edilmiştir, çalışmaz. Ancak DVD'nin ve oynatma cihazının ülke kodlan birbiri ile aynıysa görüntü elde edilir. Başka bölgeye ait bir DVD'i yasal olarak sadece 5 kere izlenebilir. Günümüzde de özellikle 10X ve daha hızlı DVD sürücülerin içinde bölge koruması temel olarak yer alıyor.
Bölge korumasına ait bilginin saklandığı küçük programlara Firmware denir. Eğer bu Firmware aynı sürücüyle çalışan fakat bölge koruması bilgisine sahip olmayan yeni bir Firmware ile değiştirildiğinde bölge kodu koruması da ortadan kalkar. Hemen her DVD sürücüye ve bunların sahip oldukları hızlara (10X veya 12X gibi) ait korumayı kaldıran Firmware'ler Internet'te Undergound sitelerde bulunuyor. Burada yapılması gereken işlem BIOS bilgisini değiştirmek gibidir. Bu kısa işlemin ardından uygun bir programla her bölgeye ait DVD'ler izlenebilir ya da dinlenebilir.
Günümüzde kullanılan tek bir DVD'ye en az 4,7 Gigabyte veri aktarmak yani 7 CD'lik veri depolamak mümkündür. En fazla ise 17 Gigabyte'a kadar veri sığdırmak mümkün. Bu da kapasite olarak günümüzde kullanılan tam 27 CD'ye karşılık gelir. Bütün bunlara rağmen bu yeni medya teoride CD-ROM'lardan pek farklı değil ve yaklaşık aynı teknolojiyi kullanıyor. Her iki medyada da bilgiler, oldukça hassas olan yüzeye lazer ışınıyla tek tek bit'ler halinde yazılıyorlar.
DVD ve CD-ROM teknolojileri arasındaki temel fark, kullanılan lazer ışınının dalga boyudur. CD lazeri 780 nanometrelik bir dalga boyuna sahip. Buna karşın DVD lazeri 635 ile 650 nanometre arasında bir dalga boyu ile çalışır. Böylece aynı büyüklükteki yüzeye dört buçuk kat daha fazla miktarda veri depolamak mümkün oluyor.
Yalnız CD'lerde medyanın sadece bir yüzü veri depolamak için kullanılıyor. Diğer yüz ise etiket amaçlı kullanılıyor. Oysa DVD'de veri depolanan medyanın iki yüzü de veri yazmak için kullanılınca kapasite artıyor. Depolama kapasitesini bir defa daha iki katına çıkaran diğer bir özellik de DVD'lerin veri yazılabilen çift katmana sahip olmalarıdır. DVD'nin en üst veri katmanı yarı şeffaf biçimde tasarlanmış: Böylece her iki katman da birbirlerinden bağımsız olarak veri yazılmasına ve okunmasına olanak tanıyorlar. Bu durumda DVD sürücünün, verileri okumak için lazer ışınını her defasında istenen verilerin yer aldığı katman üzerinde kullanması gerekiyor.
Şekil 4.1: DVD sürücünün veriye erişmesi4.1. DVD Formatları
Şekil 4.2: Çeşitli DVD’lerin iç yapısıTek yüzlü tek katmanlı DVD ROM'un kapasitesi 4.7 GB'dir. Bu kapasite, 3400 adet bilgisayar floppy disketine eşdeğerdir. Yada 7 adet CD'ye eşdeğerdir. Bütün bunların sonucu ise 4.7 GB'lik bir DVD'nin 9 saatlik müzik veya 5000 tane 300 sayfalık romanı saklayabileceği anlamına gelir. Bir yüzündeki tek katmanda 2.6 GB veri saklayabilmesi ile tekrar yazılabilir DVD ROM, alışılagelmiş CD ROM'a göre dört kat daha fazla bilgi saklayabilir. En son nesil yüksek performanslı video DVD ROM 17 GB'lik kapasiteye sahip olacaktır. Bu ürün çift taraflı olup, iki katmandan oluşur . Aşağıda standart DVD kapasiteleri verilmiştir.
4.2 DVD Standartları
Tüm DVD'ler UDF standardına uygundur. UDF yani Universal Disk Format denen ve ISO-13346 standardına bağlı bir formdur. UDF'nin buradaki faydası DOS, WINDOWS 98/ME, WINDOWS NT, IBM OS/2 v.b. birden fazla işletim sisteminde tek bir disk formunun kullanabileceğini gösterir.
DVD-ROM : Sadece okunabilir DVD' lerdir DVD-Video : Sadece okunabilir disklerden video, görüntü, ses ve grafik içeriklerinden yüksek kalitede faydalanmak için kullanılır.
DVD-Audio : Yalnız okunabilir diskten kaliteli ses alımı için kullanılır.
DVD-R : Sadece bir kere yazılabilir disktir ve depolama aracı olarak kullanılır.
DVD-RAM : Hem yazılabilir hem okunabilir disk; depolama aracı olarak kullanılabilir.
4.3 DVD Türleri
Çeşitli formatlarda dvd diskleri üretilmiştir. Bunlar;
4.3.1 DVD R
Aynen CD medyalarda olduğu gibi DVD Recordable yani kaydedilebilir DVD diskine verilen isimdir. Bu medyalara yalnızca bir kez kayıt yapılabilir.
4.3.2 DVD-RW
Bu DVD türü ise tekrar tekrar yazılıp silinebilen DVD disklerdir. Bu diskler normal şartlar altında 1000 kez yazılıp silinebilir. Yazılabilir DVD konusunda şu anda piyasaya iki standart vardır;
4.3.3 DVD RAM
DVD RAM özellikle yedekleme amacıyla kullanılabilecek bir DVD formatı. DVD RAM diskler 100.000 kez yazıp silme gibi özellikleri ve yüksek erişim hızı ile veri taşınması için DVD -RW ve DVD + RW'ye göre daha avantajlı. Üstelik DVD RAM'e video da kaydedilebiliyor. Ama DVD RAM formatındaki bir diski maalesef sadece bilgisayar DVD RAM formatındaki okuyucu da oynatılabiliyor.
4.3.4 DVD-R ve DVD-RW
Bu standart, Pioneer, Asus, Panasonic gibi firmaların desteklediği ve oluşturulan ilk konsorsiyum olan DVD Forum tarafından kabul edilmiştir. Bu standartta hazırlanan DVD'ler piyasadaki tüm DVD oynatıcılar ile uyumludur. Bu standartta karıştırılmaması gereken önemli bir nokta DVD (eksi) R yani aradaki işaretin tire değil eksi olmasıdır. DVD R formatındaki DVD yazıcılar şu an için en fazla 2x hızında DVD yazabiliyorlar. DVD R formatı da kendi içerisinde iki ayrı türe ayrılıyor;
4.3.4.1 DVD-R (G) (General Purpose)
Yani genel kullanıma yönelik DVD disklerdir, bir diğeri de DVD-R (A) (Authoring) yani profesyonel amaçlı DVD diskleri.
4.3.4.2 DVD-R (A) (Authoring)
Bu diskler yukarıda sayılan korumalar için özel bir iz içeriyorlar ve Authoring özelliğine sahip DVD yazıcılar ile yazılabiliyorlar. Macrovision, Bölge Kodu Sınırlaması ve CSS gibi korumaları içeriyor. Bu tipteki DVD yazıcıların fiyatları hala çok yüksek, örneğin Pioneer S-201 Authoring özellikli DVD yazıcının fiyatı hala 4.500 USD seviyelerinde.
Şekil 4.3: Kaydedilebilir DVD kesiti4.3.5 DVD+R ve DVD+RW
DVD R standardını ortaya atan DVDForum'un rakibi olan DVD+RW Alliance konsorsiyumu tarafından DVD R'ın hakim olduğu piyasayı kırmak amacıyla ortaya atılan bir standarttır. 2002 yazının başından itibaren Sony ve Philips firmaları bu formatı kullanan DVD Writer'lar üretmektedir. DVD+R'ların DVD-R'a göre olan avantajları 2.5x olan kayıt hızı, yazdırma işlemini hızlı bitirmeleri, sonlandırmaya ihtiyaçlarının olmaması ve yüksek performansları.
Fakat DVD-R bilgisayarcılarda daha rahat bulunabilirken ve ucuzken DVD+R medya bulmak hem daha zor hem de yaklaşık 5-10 kat daha pahalı. Ayrıca formatındaki diskleri eski DVD oynatıcıların hiçbirisi oynatmıyor. Yalnız kısa zaman içerisinde bu format DVD-R'ın önüne geçecek gibi görünüyor.
Piyasadaki DVD diskler şimdilik iki farklı kapasitede bulunabiliyor. DVD-5 olarak adlandırılan DVD-5 diskler ve DVD-9 olarak adlandırılan çift katmanlı diskler. DVD-5 diskler 4.7 GB kapasitede, DVD-9 diskler ise 8.7 GB kapasitede. Piyasada oldukça fazla çift katmanlı film DVD'si bulunmasına rağmen piyasadaki DVD yazıcılar sadece tek katmanlı veri yazmayı destekliyor.
DVD ilk önceleri "Digital Video Disk" anlamına geliyordu. Bunun temel nedeni, ilk uygulamaların video alanında ortaya çıkmış olmasıdır. Fakat bir süre sonra, veri saklama uygulamalarının da önemli olduğu anlaşılmış ve DVD "Digital Versatile Disk (Çok-yönlü Sayısal Disk)" anlamında kullanılmaya başlanmıştır.
DVD bir disk dış görünümüyle CD’ye çok benzer. Fakat CD’ye göre üretim teknolojisinin daha ileri olması nedeniyle çok daha fazla kapasiteye sahiptir. Sahip olduğu yüksek kapasite nedeniyle yüksek çözünürlüklü ve 2 saatten uzun MPEG-2 formatında kodlanmış bir sinema filmini tutabilir.
Şekil1.1: DVD-ROM ve DVD disk
2. DVD Yapısı
DVD-ROM diskler de CD-ROM diskler gibi tek bir izden meydana gelmektedir.
Şekil 2.1: DVD üzerindeki spiral iz
Şekil 2.2: DVD ve CD iz aralıkları
Şekil 2.3: DVD disk yapısı
Böylece DVD'ler bilgisayar verileri içinde yüksek veri depolama alanı sunmuş oluyorlar. Dolayısı ile burada bilinmesi gereken noktalardan biride kapasite olarak karşımıza çıkıyor. En düşük kapasiteli DVD bir CD'nin dört katıdır. Bu da bazı çok kapsamlı çalışmaların örneğin bir şehrin tüm harita bilgilerini (6CD) tek bir DVD üzerine kayıt yapabilmemizi sağlıyor.
Özelliği
DVD
CD
Disk çapı
120 mm
120 mm
Disk kalınlığı
1.2 mm (0.6 mm x 2)
1.2 mm
Yüzey adedi
1 veya 2
1
Katman Sayısı
1 veya 2
1
Orta yuva çapı
15 mm
15 mm
En küçük veri haznesi
0.4 micron
0.834 micron
Track boyutu
0.74 micron
3.058 micron
Laser diyot bant genişliği
650/635 nm
780 nm
Ortalama bit oranı
4.7 Mbayt / Saniye
0.15 Mbayt/ Saniye
Kapasite (1 katman, 1 yüzey)
5 Gigabayt
0.682 Gbayt
Kapasite (2 katman,2 yüzey)
17 Gigabayt
0
3.DVD-ROM SÜRÜCÜLERDVD
CD
Disk çapı
120 mm
120 mm
Disk kalınlığı
1.2 mm (0.6 mm x 2)
1.2 mm
Yüzey adedi
1 veya 2
1
Katman Sayısı
1 veya 2
1
Orta yuva çapı
15 mm
15 mm
En küçük veri haznesi
0.4 micron
0.834 micron
Track boyutu
0.74 micron
3.058 micron
Laser diyot bant genişliği
650/635 nm
780 nm
Ortalama bit oranı
4.7 Mbayt / Saniye
0.15 Mbayt/ Saniye
Kapasite (1 katman, 1 yüzey)
5 Gigabayt
0.682 Gbayt
Kapasite (2 katman,2 yüzey)
17 Gigabayt
0
Tablo 2.1: DVD ile CD’nin fiziksel karşılaştırma tablosu
DVD-Rom dış görünümüyle CD-ROM'a benzer. Fakat CD-ROM’a göre üretim teknolojisinin daha ileridir.
3.1 YAPISI VE ÇALIŞMA PRENSİBİ
DVD sürücülerin çalışma şekli aynen CD sürücüler gibidir. Buradaki en önemli fark DVD disk üzerindeki çukur ve tümsek kısımların aralarındaki mesafenin CD'ye göre çok daha az olmasıdır. Buna bağlı olarak DVD'leri okumak için kullanılan lazer ışını çok daha kısa bir dalga boyuna sahiptir. Örneğin CD sürücülerin lazeri 780 nanometrelik bir dalga boyuna sahipken buna karşılık DVD sürücülerin lazeri 650 ile 635 nanometre arasında bir dalga boyu ile çalışıyor. Bu nedenle sürücülerde infraruj lazer kullanılırken DVD sürücülerde kırmızı lazer kullanılır.İşte bu lazer ışını DVD diske gönderilir. Eğer ışın tepeye denk gelirse doğrudan geri yansır ve bu yansıyan ışın prizma aracılığı ile foto elektrik hücreyi (foto diyot) uyarır. Eğer ışın çukura denk gelirse ışın farklı yönlere yansır, böylece ışın foto diyot'u uyarmaz. Foto diyot'un aldığı bu uyanlar "0" ve "l"'lere dönüştürülür ve bunlarda lojik (dijital) bilgiyi oluşturur.
Şekil 3.1: DVD-ROM’un çalışma düzeni
Şekil 3.2’de tek katmanlı ve çift katmanlı bir DVD’de lazerin nasıl odaklandığı gösterilmiştir.
Şekil 3.2: Tek katmanlı ve çift katmanlı DVD’de lazerin odaklanması
1
2
3
4
5
16X
8X
6X
4X
16X
+/- R
+RW
-RW
DVD+R ÇK
DVD-ROM
Tablo 3.1: Örnek bir DVD yazıcıda çeşitli hız değerleri
l.X Değeri: +/- malzeme yapısında tek seferlik yazılabilir DVD yazma hızı.2
3
4
5
16X
8X
6X
4X
16X
+/- R
+RW
-RW
DVD+R ÇK
DVD-ROM
Tablo 3.1: Örnek bir DVD yazıcıda çeşitli hız değerleri
2.X Değeri: ‘+’ malzeme yapısında RW DVD yeniden yazma hızı.
3.X Değeri: ‘-’ malzeme yapısında RW DVD yeniden yazma hızı.
4.X Değeri: ‘+’ malzeme yapısında çift katmanlı tek seferlik yazılabilir DVD yazma hızı.
5.X Değeri: DVD diskleri okuma hızı.
3.2 DVD SÜRÜCÜLERDE BÖLGE KODU
Cd'ler yeni ortaya çıktığında, telif haklarını korumanın zor olacağına dair şüpheler kısa zamanda doğru çıkınca, DVD sürücü üreticileri DVD'ler konusunda daha farklı bir yöntem izlediler. Dolayısı ile her filmin DVD'si film sektörünün kendi coğrafi pazarını korumayı hedeflediği bir ülke kodu ile (coğrafi kod da denir) tanımlanır.
DVD'ler üzerinde kopyalanmaya karşı birkaç çeşit koruma vardır. CSS (Content Scrambling System) ile DVD üzerindeki dosyaların sabit diske kopyalanmasının önüne geçilmeye çalışılırken Macrovision korumasıyla DVD görüntülerinin VHS videolara aktarılmasının önüne geçiliyor. Yalnız bu her iki koruma şekli de çoktan aşıldı.
Diğer yandan bazen bayağı can sıkıcı olabilen bölge kodu koruması dünyayı 6 adet bölgeye ayırarak farklı bölgeler için üretilmiş DVD'lerin başka bölgeler de izlenmesini belli ölçü de imkansız hale getirmeye çalışır. Bu ülke kodu sayesinde Amerika'dan alınan bir DVD (ülke kodu 1), Türk cihazı üzerinde (ülke kodu 2) bloke edilmiştir, çalışmaz. Ancak DVD'nin ve oynatma cihazının ülke kodlan birbiri ile aynıysa görüntü elde edilir. Başka bölgeye ait bir DVD'i yasal olarak sadece 5 kere izlenebilir. Günümüzde de özellikle 10X ve daha hızlı DVD sürücülerin içinde bölge koruması temel olarak yer alıyor.
Bölge korumasına ait bilginin saklandığı küçük programlara Firmware denir. Eğer bu Firmware aynı sürücüyle çalışan fakat bölge koruması bilgisine sahip olmayan yeni bir Firmware ile değiştirildiğinde bölge kodu koruması da ortadan kalkar. Hemen her DVD sürücüye ve bunların sahip oldukları hızlara (10X veya 12X gibi) ait korumayı kaldıran Firmware'ler Internet'te Undergound sitelerde bulunuyor. Burada yapılması gereken işlem BIOS bilgisini değiştirmek gibidir. Bu kısa işlemin ardından uygun bir programla her bölgeye ait DVD'ler izlenebilir ya da dinlenebilir.
Bölge
Ülkeler
0
Bölge yok
1
Kuzey Amerika, Kanada
2
Avrupa, Orta Doğu, Güney Afrika, Japonya
3
Güney Doğu Asya, Doğu Asya
4
Güney Amerika, Avustralya, Yeni Zelanda, Pasifik Adaları, Karaipler
5
Rusya Federasyonu, Afrika, Kuzey Kore, Hindistan
6
Çin
Tablo 3.2: DVD bölge kodları
4. DVD’nin ÖZELLİKLERİÜlkeler
0
Bölge yok
1
Kuzey Amerika, Kanada
2
Avrupa, Orta Doğu, Güney Afrika, Japonya
3
Güney Doğu Asya, Doğu Asya
4
Güney Amerika, Avustralya, Yeni Zelanda, Pasifik Adaları, Karaipler
5
Rusya Federasyonu, Afrika, Kuzey Kore, Hindistan
6
Çin
Tablo 3.2: DVD bölge kodları
Günümüzde kullanılan tek bir DVD'ye en az 4,7 Gigabyte veri aktarmak yani 7 CD'lik veri depolamak mümkündür. En fazla ise 17 Gigabyte'a kadar veri sığdırmak mümkün. Bu da kapasite olarak günümüzde kullanılan tam 27 CD'ye karşılık gelir. Bütün bunlara rağmen bu yeni medya teoride CD-ROM'lardan pek farklı değil ve yaklaşık aynı teknolojiyi kullanıyor. Her iki medyada da bilgiler, oldukça hassas olan yüzeye lazer ışınıyla tek tek bit'ler halinde yazılıyorlar.
DVD ve CD-ROM teknolojileri arasındaki temel fark, kullanılan lazer ışınının dalga boyudur. CD lazeri 780 nanometrelik bir dalga boyuna sahip. Buna karşın DVD lazeri 635 ile 650 nanometre arasında bir dalga boyu ile çalışır. Böylece aynı büyüklükteki yüzeye dört buçuk kat daha fazla miktarda veri depolamak mümkün oluyor.
Yalnız CD'lerde medyanın sadece bir yüzü veri depolamak için kullanılıyor. Diğer yüz ise etiket amaçlı kullanılıyor. Oysa DVD'de veri depolanan medyanın iki yüzü de veri yazmak için kullanılınca kapasite artıyor. Depolama kapasitesini bir defa daha iki katına çıkaran diğer bir özellik de DVD'lerin veri yazılabilen çift katmana sahip olmalarıdır. DVD'nin en üst veri katmanı yarı şeffaf biçimde tasarlanmış: Böylece her iki katman da birbirlerinden bağımsız olarak veri yazılmasına ve okunmasına olanak tanıyorlar. Bu durumda DVD sürücünün, verileri okumak için lazer ışınını her defasında istenen verilerin yer aldığı katman üzerinde kullanması gerekiyor.
Şekil 4.2: Çeşitli DVD’lerin iç yapısı
DVD Formatları
DVD ROM 5 (Tek yüz-tek katman)
DVD ROM 9 (Tek yüz-iki katman)
DVD ROM 10 (Çift yüz-tek katman)
DVD ROM 14 (Çift yüz-tek/çift katman) katman)
DVD ROM 18 (Çift yüz-iki katman)
Tablo 4.1: DVD formatları
Dışarıdan bakıldığında aynı gibi olan CD ve DVD, yukarıdaki şekilde görüldüğü gibi aslında bir birinden çok farklıdır. En önemli fark ise DVD'nin çift katmanlı ve çift yüzeyli olabilmesidir. Bu mevcut kapasitenin çok daha fazla artmasını sağlar.120mm disk
80mm disk
4.7 GB
1.4 GB
8.5 GB
2.6 GB
9.4 GB
2.9 GB
13.3 GB
3.8 GB
17 GB
5.3 GB
Tablo 4.1: DVD formatları
4.2 DVD Standartları
Tüm DVD'ler UDF standardına uygundur. UDF yani Universal Disk Format denen ve ISO-13346 standardına bağlı bir formdur. UDF'nin buradaki faydası DOS, WINDOWS 98/ME, WINDOWS NT, IBM OS/2 v.b. birden fazla işletim sisteminde tek bir disk formunun kullanabileceğini gösterir.
DVD-ROM : Sadece okunabilir DVD' lerdir DVD-Video : Sadece okunabilir disklerden video, görüntü, ses ve grafik içeriklerinden yüksek kalitede faydalanmak için kullanılır.
DVD-Audio : Yalnız okunabilir diskten kaliteli ses alımı için kullanılır.
DVD-R : Sadece bir kere yazılabilir disktir ve depolama aracı olarak kullanılır.
DVD-RAM : Hem yazılabilir hem okunabilir disk; depolama aracı olarak kullanılabilir.
4.3 DVD Türleri
Çeşitli formatlarda dvd diskleri üretilmiştir. Bunlar;
4.3.1 DVD R
Aynen CD medyalarda olduğu gibi DVD Recordable yani kaydedilebilir DVD diskine verilen isimdir. Bu medyalara yalnızca bir kez kayıt yapılabilir.
4.3.2 DVD-RW
Bu DVD türü ise tekrar tekrar yazılıp silinebilen DVD disklerdir. Bu diskler normal şartlar altında 1000 kez yazılıp silinebilir. Yazılabilir DVD konusunda şu anda piyasaya iki standart vardır;
4.3.3 DVD RAM
DVD RAM özellikle yedekleme amacıyla kullanılabilecek bir DVD formatı. DVD RAM diskler 100.000 kez yazıp silme gibi özellikleri ve yüksek erişim hızı ile veri taşınması için DVD -RW ve DVD + RW'ye göre daha avantajlı. Üstelik DVD RAM'e video da kaydedilebiliyor. Ama DVD RAM formatındaki bir diski maalesef sadece bilgisayar DVD RAM formatındaki okuyucu da oynatılabiliyor.
4.3.4 DVD-R ve DVD-RW
Bu standart, Pioneer, Asus, Panasonic gibi firmaların desteklediği ve oluşturulan ilk konsorsiyum olan DVD Forum tarafından kabul edilmiştir. Bu standartta hazırlanan DVD'ler piyasadaki tüm DVD oynatıcılar ile uyumludur. Bu standartta karıştırılmaması gereken önemli bir nokta DVD (eksi) R yani aradaki işaretin tire değil eksi olmasıdır. DVD R formatındaki DVD yazıcılar şu an için en fazla 2x hızında DVD yazabiliyorlar. DVD R formatı da kendi içerisinde iki ayrı türe ayrılıyor;
4.3.4.1 DVD-R (G) (General Purpose)
Yani genel kullanıma yönelik DVD disklerdir, bir diğeri de DVD-R (A) (Authoring) yani profesyonel amaçlı DVD diskleri.
4.3.4.2 DVD-R (A) (Authoring)
Bu diskler yukarıda sayılan korumalar için özel bir iz içeriyorlar ve Authoring özelliğine sahip DVD yazıcılar ile yazılabiliyorlar. Macrovision, Bölge Kodu Sınırlaması ve CSS gibi korumaları içeriyor. Bu tipteki DVD yazıcıların fiyatları hala çok yüksek, örneğin Pioneer S-201 Authoring özellikli DVD yazıcının fiyatı hala 4.500 USD seviyelerinde.
DVD R standardını ortaya atan DVDForum'un rakibi olan DVD+RW Alliance konsorsiyumu tarafından DVD R'ın hakim olduğu piyasayı kırmak amacıyla ortaya atılan bir standarttır. 2002 yazının başından itibaren Sony ve Philips firmaları bu formatı kullanan DVD Writer'lar üretmektedir. DVD+R'ların DVD-R'a göre olan avantajları 2.5x olan kayıt hızı, yazdırma işlemini hızlı bitirmeleri, sonlandırmaya ihtiyaçlarının olmaması ve yüksek performansları.
Fakat DVD-R bilgisayarcılarda daha rahat bulunabilirken ve ucuzken DVD+R medya bulmak hem daha zor hem de yaklaşık 5-10 kat daha pahalı. Ayrıca formatındaki diskleri eski DVD oynatıcıların hiçbirisi oynatmıyor. Yalnız kısa zaman içerisinde bu format DVD-R'ın önüne geçecek gibi görünüyor.
Piyasadaki DVD diskler şimdilik iki farklı kapasitede bulunabiliyor. DVD-5 olarak adlandırılan DVD-5 diskler ve DVD-9 olarak adlandırılan çift katmanlı diskler. DVD-5 diskler 4.7 GB kapasitede, DVD-9 diskler ise 8.7 GB kapasitede. Piyasada oldukça fazla çift katmanlı film DVD'si bulunmasına rağmen piyasadaki DVD yazıcılar sadece tek katmanlı veri yazmayı destekliyor.
İsim
DVD-5
DVD-9
DVD-10
DVD-18
DVD-R
DVD-RAM
DVD-RW
4.7
Tablo 4.2: DVD standartları ve kapasiteleri
Kapasite (GB)
Katman
Yüz
Anlamı
4.7
1
1
1 yüz kullanılıyor
8.54
2
1
1 yüz kullanılıyor
9.4
1
2
2 yüz kullanılıyor
17.08
2
2
2 yüzde 4 katman
4.7/9.4
1
1 veya 2
Kaydedilebilir DVD
2.6/5.2
1
1 veya 2
Yeniden yazılabilir DVD
4.7
1
1 veya 2
Yeniden yazılabilir DVD
Tablo 4.2: DVD standartları ve kapasiteleri
