Günlerin Adı Nerden Geliyor

Konuştuğumuz dile ait kelimelerin kök olarak nereden geldiğini bazen merak ederiz.

Özellikle çok sık kullandığımız kelimeler bazen kafamıza takılır da “Neden böyle diyoruz?” diye düşünürüz.

İşte bazı kelimelerin kökenleri, sizlerin bildiklerini de eklerseniz güzel olur:


Pazar: Farsça’daki “bazar”‘dan (yiyecek, öteberi satılan yer, pazar) geliyor. Büyük olasılıkla “pazar yerinin kurulduğu gün” anlamında adını almış.


Pazartesi: Herkesin bildiği gibi, “pazar-ertesi”, yani pazarın kurulduğu günden sonraki gün…


Salı: Farsça’daki “salis”ten (üçüncü demek) geliyor, yani “haftanın 3. günü”…


Çarşamba: Farsça’daki “çehar” (dört) ve “şenbe”den (gün) geliyor (4. gün).


Perşembe: Yine Farsça: “penç” (beş) ve “şenbe”den (5. gün)…


Cuma: Arapça’daki “cem” (toplanma) kökünden “cum’a”… (cem, cami, cuma, cumhur, cumhuriyet, cemaat, cemiyet, vb. hep aynı kökten türemiştir) Müslüman toplumlarda toplanma günü, cuma…


Cumartesi: “Cuma-ertesi”, yani toplanma gününden sonra gelen gün…

 

Teşekkürler .
Yakın zamanda Can Ataklı köşesinde yazmıştı bunları, hatta ay isimleri de hangi dilden geliyor onlar da vardı. Mesela sadece Ocak, Ekim ve Aralık(sanıyorum aralıktı) Türkçe anlamı olan ay isimleriydi.

+Zafer isimli kullanıcıya daha önce karma vermişsiniz. Tekrar karma verebilmek için, başka kullanıcılara karma dağıtmanız gerekiyor.

 

Peki buna göre bizde niye hafta başLangıcı pazartesi ? o zaman biz haftanın ikinci gününden mi başLıyoruz?

 

Konuştuğumuz dile ait kelimelerin kök olarak nereden geldiğini bazen merak ederiz.

Özellikle çok sık kullandığımız kelimeler bazen kafamıza takılır da “Neden böyle diyoruz?” diye düşünürüz.

İşte bazı kelimelerin kökenleri, sizlerin bildiklerini de eklerseniz güzel olur:


Pazar: Farsça’daki “bazar”‘dan (yiyecek, öteberi satılan yer, pazar) geliyor. Büyük olasılıkla “pazar yerinin kurulduğu gün” anlamında adını almış.


Pazartesi: Herkesin bildiği gibi, “pazar-ertesi”, yani pazarın kurulduğu günden sonraki gün…


Salı: Farsça’daki “salis”ten (üçüncü demek) geliyor, yani “haftanın 3. günü”…


Çarşamba: Farsça’daki “çehar” (dört) ve “şenbe”den (gün) geliyor (4. gün).


Perşembe: Yine Farsça: “penç” (beş) ve “şenbe”den (5. gün)…


Cuma: Arapça’daki “cem” (toplanma) kökünden “cum’a”… (cem, cami, cuma, cumhur, cumhuriyet, cemaat, cemiyet, vb. hep aynı kökten türemiştir) Müslüman toplumlarda toplanma günü, cuma…


Cumartesi: “Cuma-ertesi”, yani toplanma gününden sonra gelen gün…

Gunlerle ilgili yazdıgınız yazıya yorum yapmak istiyorum.Pazar farsça bir kelime degildir ve türkçedir ayrıca salis arapcada üç demektir ve şenbe de arapçadır. turkcede pek farsça kelime karışmamıştır ve genelde arapçadır buda dinden kaynaklanıyor. turkcede gunlerin adları vardır malesef kullanılmıyor. örnegin salı gunune tuz gunu derler cumartesi süt günüdür. benm anne annemde oyle derdi.

 

Peki buna göre bizde niye hafta başLangıcı pazartesi ? o zaman biz haftanın ikinci gününden mi başLıyoruz?

Hep bunu düşünmüşümdür..

 

teşekkürler

 

Biraz farklıda olsa günlerin isimleri Sümerce'den gelmektedir.

Bu konuda Prof.Muazzez Hilmiye Çığ'ın eserlerine bakabilirsiniz.

Çok ilginç bulacağınızdan eminim.

Çünkü mesela matematik ilk defa Mısırlılar tarafından kullanıldığı bilinir.

Halbuki, Sümerler yüzlerce yıl önce matematiği kullanıyordu.

Kolay gelsin.

 

Lise de edebiyat hocası anlatmıştı hatırlamış olduk teşekkürler..

 

anladıkki hepsi farscadan gelio

 

anladıkki hepsi farscadan gelio

Sümerce ile Farsça çok farklı dillerdir.

Ama yakın bölgelerde medeniyet kurmuş ulusların dilleride birbirini etkilemiştir.

Mesela, Türk Müslümanlığında kullanılan ibadet isimleri Farsça'dır.

Namaz,oruç, vs.

 

Sümerce ile Farsça çok farklı dillerdir.

Ama yakın bölgelerde medeniyet kurmuş ulusların dilleride birbirini etkilemiştir.

Mesela, Türk Müslümanlığında kullanılan ibadet isimleri Farsça'dır.

Namaz,oruç, vs.

yok ben farkettim ama genellikle farsçadan geldiği için öyle yazdım sadece.

 

Yeni bişey öğrenmiş olduk

 

Teşekkürler.

 

Teşekkürler

 

sayenızde yenı bırseyler daha ogrendık saolasınız..

 

teşekkürler güzel bilgi paylaşımı...

 

güzel paylaşım teşekkürler.

Bizim köylüler pazarötesi derler pazartesine

 

Gunlerle ilgili yazdıgınız yazıya yorum yapmak istiyorum.Pazar farsça bir kelime degildir ve türkçedir ayrıca salis arapcada üç demektir ve şenbe de arapçadır. turkcede pek farsça kelime karışmamıştır ve genelde arapçadır buda dinden kaynaklanıyor. turkcede gunlerin adları vardır malesef kullanılmıyor. örnegin salı gunune tuz gunu derler cumartesi süt günüdür. benm anne annemde oyle derdi.

Doğru Salis Arapça kökenlidir. Ama Pazar (Bazar) ve Şenba Farsçadır. Türkçeye Farsça pek kelime karışmamış demek çok zor. Mesela merdiven Farsça barduban'dan gelir ama oldukça güzel Türkçeleştirilmiştir. Yine Gül kelimesi de Farsça Gul'den gelir. Farsça kolay ve işlek bir dildir. Selçuklular döneminde de Türkler tarafından kültür ve edebiyat dili olarak kullanılmıştır. Mevlana Celaleddin-i Rumi'nin Mesnevisini mesela Arapça yerine Farsça yazmasının sebebi de budur.

Esas mesele Türklerin ağırlık merkezinin Batıya doğru kayması ve İslamiyete girişleri ile mensubu oldukları uzak doğu kültüründen çıkıp Orta Doğu kültür çemberine girmeleridir. Dolayısıyla eskiden kullandığımız başta 12 Hayvanlı Takvim olmak üzere diğer takvimleri ve dolayısıyla gün isimlendirmelerini de bıraktık. Girdiğimiz yeni kültür çevresi de Sümerlerden başlayıp Akkad, Babil, Assur, vs., Hellenistik, Roma ve İslam kültürleriyle süregelen bir birikimdir. Yani kısaca Batıya doğru göç edişimiz ve İslamiyete geçişimiz eski kültürümüzle bağımızın kesilmesine ve yeni bir kültür çevresine adapte olmamıza yol açmıştır ve's-selam.

Peki buna göre bizde niye hafta başLangıcı pazartesi ? o zaman biz haftanın ikinci gününden mi başLıyoruz?

Hafta başlangıçı Pazartesi değil Pazar'dır. Salı (Salis) 3. gün, Çarşamba (Çahar şenba) 4. gün, Perşembe (Penc şenba - Bu arada bizdeki hayvan eli anlamına kullandığımız pençe kelimesi de penç'ten gelir ki Farsça insan eli ve 5 parmaktan dolayı da 5 demektir.) 5. gün olursa Pazartesi (Pazar ertesi) 2. gün ve Pazar da Haftanın 1. günü ve başlangıçı olur.

Şimdi soru neden başka bir gün değil de -mesela Cuma günü- Pazar hafta başıdır?

Çünkü bu gün adları Selçukluların kurduğu İran merkezli Büyük Selçuklu İmparatorluğu döneminde bize geçmiştir. İslam öncesi eski İran dinlerinde kutsal gün Pazar'dır. O sebeple hafta başlangıçı da Pazar günüdür. Aynı şekilde Hıristıyanlığa da Pazar'ın kutsallığı bir İran dini olan Mithraizm'den geçmiştir ki bu din neredeyse Roma İmparatorluğunda Hıristiyanlığa üstün gelecekti. Kilise babaları bu dinden birçok öge almak zorunda kalmışlardır. Bu da bunlardan biridir. Mesela Noel'in de (yani Hz. İsa'nın güya doğum tarihi = 25 Aralık) 25 Aralık'a çekilmesi, başkanlığını Konstantinopolis'i (İstanbul) başkent yapan İmparator Konstantin'in yaptığı Birinci İznik Konsili'nde alınan bir karardır. Zira Konstantin yine İran kökenli Sol Invinctus kültünün başrahibiydi. Ayrıca Orta Doğu'daki çoğu Tanrı 25 Aralık doğumludur da şimdi girmeyelim uzun konudur. Ona bakarsanız bunların hepsi de ölmüş ve daha sonra dirilmiştir Hz. İsa gibi... Neyse geçelim bu Hıristiyanların inancıdır. Bizi bağlamaz...

Son olarak eski yazımızla ilgili ilginç bir noktaya değinmek istiyorum. Şöyle ki,

Eski yazımızda mesela penç şenba yazılır fakat perşembe okunurdu. Yani bir kelime yazıya ilk geçtiğinde nasıl yazılıyorsa -ki bu bize göre İslamiyete ve Arap alfabesine geçişimiz olur ki kabaca 1000 sene öncesidir- öyle korunur yazım genelde değiştirilmezdi. Bu da eski yazımızın kendi içinde geçmişini muhafaza ettiğinin güzel bir örneğidir. Nedenleri ve dinamikleri uzun konudur girmeyeceğim o sebeple.

Son olarak hafta isimlerinin Sümerlerden gelmesi birşeyi değiştirmez, ki burada alıntı değil daha çok bir devamlılık ve kültürel etkileşim söz konusudur. Şöyle ki Hellen öncesi dönemde eski Anadolu ve muhtemelen Luvice Karnaka olan bir yer ismi, Hellen döneminde Yunanca Karnakos olmuştur. Zira orijinal anlamı su kaynağıdır fakat Yunanlılar suyu eril / masculinum kabul ettikleri için erkek isim eki os eklemişlerdir. Bu Karnakos da Türk hakimiyetine geçince doğal olarak Karakoç haline gelmiştir. Geçelim... Önemli olan bugün kullandığımız gün adlarını İran'a hakim olduğumuz dönemde kısmen Farsçadan almış olmamızdır. İranlılar da muhtemelen başka kaynaklardan almıştır. Bu böyle sürer gider. Türkçe tarihi boyunca bir imparatorluk dili olmuştur ve bir imparatorluk dili istediği dilden kelime alır.

Türkçe bir Semitik dil (Arapça) diğeri Hind-Avrupa dili (Farsça) olan çok güçlü ve işlenmiş iki dilin yanında varlığını korumayı bilmiş çok güçlü bir dildir. Bilir misiniz Mahmud Kaşgari Divanü'l-Lügati't-Türki'yi Türkçenin Arapçaya üstün olduğunu göstermek için yazmıştır.

Son olarak bu kelime alışveriş meselesi bizde bir zaafiyet gibi işleniyor. İlginç bir örnek vereyim: Malay dilinden Fransızcaya ve oradan diğer dillere ve Türkçeye geçen şu meşhur "Tabu" kelimesi Türkçe kökenlidir. Türkçesi Tabgu'dur. Malay diline nasıl ve ne zaman geçtiği araştırma konusudur.

Son son deyip hala devam ediyorum bu artık son olsun. Vampir kelimesi de Türkçe kökenlidir. Batı Türkçesinde "uber"den gelir, bozkırda yaşayan bir cadının adıdır. Macarcaya "vumber" olarak geçmiştir. Oradan da İngilizceye "Vampire" olarak geçmiştir. Oradan da her yere yayılmıştır. Şimdi bu kelime kimin oluyor?..

 

Teşekkürler qüzel paylasım hep merak etmişimdir bunları

 

wardom un çeşitliliği burada ıste..tşkrler..her turden bılgı hazınesı burası