Scythe Ninja Plus, Üç TEC Soğutucu ile Yarışta

Giriş​

AMD verimlilik sazını eline alıp çalarken ve Intel geçmişteki hatalarını yavaş yavaş bertaraf ederken yakın geçmişe şöyle bir baktığımızda donanım meraklılarının Intel'in olağanüstü sıcak Netburst mimarisinden fayda gördükleri tek bir alan ortaya çıkıyor: Kocaman CPU soğutucuları. Elbette bu durumda birkaç koca tasarım piyasaya damlayıp sessiz soğutma diye tutturan kalabalığı susturacaktı fakat korkunç derecede sıcak Prescott çekirdekleri ve Pentium D işlemcileri olmasaydı bugünün soğutma harikaları da belki ortaya çıkmayacaklardı.

Benzer büyüklüklerdeki soğutucuları üreten firmalardan birisi de şüphesiz Scythe USA idi. Yalnız bu firma soğutma gücünden ziyade, başlangıçtan beri düşük gürültü seviyesi için uğraş veriyor. İşte burada devasa büyüklük, birçok firmanın az ısınan işlemciler için ürettiği soğutucularda olduğu gibi fansız soğutma yapmak amacıyla devreye giriyor. Bu ürünlerde fan kullanmak hem yüksek soğutma hem de düşük gürültü hedeflerine ulaşılmasını sağlıyor.

Bugünlerde soğutma gücünün mükemmel karşılığı karmaşık yapıdaki sulu sistemler ise TEC destekli aktif (havalı) soğutmalar da aktif soğutmayla yapılabilecek en iyi soğutmaya karşılık geliyorlar. Birbirleriyle uzaktan yakından alakası olmayan bu teknolojileri karşılaştırmanın en adil yolu soğutma maliyetini hesaplamak olabilir ve bizim daha önceki TEC (Thermoelectric Coolers) soğutucularıyla alakalı olan incelememizde böyle bir karşılaştırmayı yapabilmek için birbirine en yakın fiyattaki sıvı soğutma sistemlerine yer vermiştik.

Geçen incelememizi okuyan birçok kişi TEC biriminin sıcaklığı düşürmede büyük bir rol oynayıp oynamadığını veya soğutucunun sahip olduğu büyük ısı dağıtıcılarının mı bunda daha çok etkili olduğunu bilmek istediler. Neyse ki Scythe Ninja Plus Revision B bugünkü makalemiz için zamanında laboratuarımıza vardı, yoksa oldukça küçük çaplı bir TEC soğutucu incelemesi yapmış olacaktık.

Termoelektrik Soğutucular​

Termoelektrik soğutma teknolojisindeki son yenilik "soğuk" bileşenlerde oluşan buğulanmayı engelleyen "yaklaşık ortam" sıcaklığı (near ambient temperature) denetimi. TEC soğutmanın temelleri ve bu tasarım ardında nelerin yattığı hakkındaki detaylı bilgileri edinmek için CoolIT'den Sıra Dışı Soğutucular adlı yazımızın bir sayfasına göz atmanızı tavsiye ediyoruz.

En iyi TEC soğutucuları diğerlerinden ayıran şeyler nelerdir? Bunlar arasında TEC birim kapasitesi, soğutucunun yüzey alanı, soğutma kanatçıklarının hava akışı karakteristikleri ve fan gücü gösterilebilir. Makalemizdeki üç soğutucuya daha yakından baktığımızda ise üçünün de aynı ısı dağıtıcısını ve TEC birimini ve hatta onlardan ikisinin aynı fanı bünyesinde barındırdığını görüyoruz.

Yeni TEC: Titan Amanda​

Tom's Hardware Guide deneylerine ilk kez katılan Titan Computer Co., LTD'den Amanda TEC soğutucu soğutma fanı ve kurulum donanımıyla diğerlerinden ayrılıyor. Daha önce incelemiş olduğumuz Vigor Monsoon II Lite ile aynı dağıtıcı ve TEC güç denetleyicisine sahip olması sebebiyle kısaca benzerlik ve farklılıklarına değineceğiz.

Bileşenler Ve Kurulum​

Diğer ürünlerde sadece hava tahliye fanı olacak biçimde yerleştirilebilecek bir fan bulunurken, Titan giriş ve çıkış için iki fana da sahip. Gerçi ısı dağıtıcısı üzerindeki tabaka aynı anda hem giriş hem de tahliye fanının çalışmasını gereksiz kılsa da iki fanın kullanılması hava direncini azaltıp basınç farkını düşürüyor. Bu sayede fanlar zorlanmadan dönüyor ve hava akışında önemli ölçüde artış sağlanıyor.

Soğutucunun alt yüzeyi oksitlenmeyi önlemek amacıyla üzeri gümüşi bir metal (kalay?) ile kaplanmış olan bakırdan oluşmakta. Bu soğutucunun farklı yapıdaki dirseği onun diğer ürünlerden farklı olarak sadece LGA775 işlemcileri için tasarlanmış olduğunu bize söylüyor.

Alttan görülen diğer bir bileşen ise öteki ürünlerde de bulunan çift-dağıtıcılı (dual-sink) tasarım. Ön kısımda kalan ısı dağıtıcısı işlemciyi doğrudan soğuturken, arkada bulunan dağıtıcı ise TEC biriminin sıcak tarafını soğutuyor. Bu tasarım TEC'in işlemci eşik sıcaklık değerine ulaştıktan sonra çalışmasını sağlayarak, soğuk tarafta olası bir buğulanma ve yoğunlaşmayı önlemek amacıyla, bu yüzeyin sıcaklığının ortam sıcaklığının çok az üstünde kalmasına yardımcı oluyor. En azından TEC tüm soğutma gücünü yitirinceye dek döngü bu şekilde sağlanıyor...

Amanda TEC ile beraber bir kurulum rehberi, vidalar ve kilit pullarıyla tutturucu dirsek, 4-iğneli güç kablosu uzatması, arayüz kablosu, TEC denetleyici kartı, ısıl macun ve iki yardımcı kablo geliyor. Yardımcı kablolar anakarta doğru uygulanan baskıyı azaltmak amacıyla soğutucunun tepesinden kasanın üstünde uygun bir yere kadar gergin biçimde bağlanabilirler. Her ne kadar bu Titan'a has bir özellik olsa da test sistemimizin dikey yapısı sebebiyle bunu yapmaya gerek duymadık.

Titan'nın diğer bir farkı da dört vida yardımıyla kolaylıkla anakartın arka tarafından tutturulabilmesi. Her ne kadar bunu yapmak için anakartı kasadan sökmek gerekliyse de benzer soğutucular, soğutucu ve tutturucu dirsek arasında yaylı somunlar kullanıyorlar ve bu sebepten dolayı kurulumda bazı zorluklar yaşanabiliyor.

Benzer ürünlerde olduğu gibi Titan bellek birimlerin tepesine çok yakın konumda duruyor. Bu durumda en iyi çözüm "sıradan boyutlu" metal soğutucuları olan bellekleri kullanmak.

Eski Gözdelerimiz: Vigor Monsoon II Lite Ve Ultra ChillTec​

Vigor Gaming'in Monsoon II Lite hakkındaki detaylı bilgelere ulaşabileceğiniz makalemizde gösterdiği oldukça etkili soğutmayla gözdelerimiz arasına girmişti. Soğutucunun tek hatası fan homurtusuyla desteklenen TEC malzemesinin gürültülü "aç-kapa" güç döngüsüydü.

Ultra'nın ChillTec adlı ürünü sahneye "System Builder marathon" yazımızın üçüncü ayağında çıkmıştı. Cihazın sürücü yuvasına yerleştirilebilen sayısal (digital) göstergeli bir denetleyicisi de var. Aynı donanım Monsoon II'de de var fakat bu ürün ondan biraz daha ucuz. Üstelik TEC güç döngüsü de daha sessiz çalışıyor.

İki soğutucu da aynı fan, ısı dağıtıcısı, TEC birimi ve kurulum yöntemini kullanmakta. Monsoon II Lite'ın hem AMD hem de Intel LGA775 uyumlu sürümleri bulunurken Ultra tek pakette Soket 939/940, AM2 ve LGA775 için üç ayrı kurulum setini birden sunuyor.

Anakart altındaki destek plakası kartın soğutucu ile sapa sağlam bağlanabilmesini sağlasa da bu tasarımda kullanılan yaylı somunlara el sürmek bir hayli zor. Özellikle de soketi çevreleyen gerilim düzleştiricisinin üzerinde ısı dağıtım kanatçıkları olan anakartlarda baya zorluk çekebilirsiniz.

Aktif (Sadece Fanlı) Soğutucu: Scythe Ninja Plus Revision B​

Scythe Ninja Plus Revision B sahip olduğu daha büyük boyutta olan ve daha sessiz çalışan fanıyla, TEC'li soğutucuların aktif soğutuculara göre ne kadar etkili olduğunu görebilmemiz için yeterince iyi bir referans teşkil ediyor.

Bileşenler Ve Kurulum​

Scythe Ninja Plus Revision B fanla (aktif) "olağanüstü soğutma" veya fansız (pasif) sessiz çalışma amaçları için tasarlanmış 12 borusu bulunan devasa bir soğutucu.

Ninja Plus Revision B 120 mm fan, fan tutacakları, kurulum rehberi, AMD soket 754/939/940/AM2 ve Intel soket 478 işlemcileri için çevirmeli dirsek, iğneyle tutturulan LGA775 uyumlu dirsek, dört dirsek takma vidası ve bir paket ısıl (thermal) macunla beraber sunuluyor.

LGA775 dirseğiyle birlikte görmüş olduğunuz Scythe Ninja Plus Revision B, düz bir bakır temas yüzeyine sahip.

Kurulumu çocuk oyuncağı fakat kocaman fanı en küçük belleklerin bile üstüne değebilir. Gerekli olduğu takdirde fan soğutucunun farklı bir tarafına yerleştirilebilir.

 

Scythe'in kurulum setinin olumsuz yanlarından bir tanesi hızı kontrol edilemeyen üç iğneli güç girişi olan bir fan bulundurması. Şu an neredeyse tüm anakartlar dört iğneli hız denetleyicilerini üzerlerinde taşıyorlar. Sonuçta dakikada 1200 devir dönen fan sadece 20 dB gürültü yapıyor fakat boyutuna göre çok güçlü değil.

Ninja Plus Revision B hem fanlı hem de fansız kullanım amacıyla tasarlanmış. Yani yeterli hava akışı için kanatçıklar arasında yeterince boşluk var. Bu aynı zamanda fan yavaş çalışsa bile yeterli soğutmanın sağlanacağı ve kanatçıkların arasının daha uzun bir sürede tozla kaplanacağı anlamına geliyor. Kanatçıklar arasındaki boşluğun yarattığı olumsuz etki ise toplam yüzey alanının az olması. Scythe bu olumsuzluğu her kanatçığı kendisiyle aynı alanda mücadele veren diğer aktif soğutucuların sahip olduğundan bile daha geniş tasarlayarak gidermeye çalışmış.

Deney Düzeneği​

Bir önceki TEC soğutucu makalemiz oldukça verimli çalışan Core 2 Duo işlemcilerinin bu kadar şiddetli soğutmaya pek de ihtiyaç duymadıklarını gösterdi. Öyleyse biz de eski bir ısı canavarını kullanmaya karar verdik: Pressler-çekirdeği Pentium Extreme Edition 955.

En yüksek ısıyı yaydırtmak olağanüstü hızaşırtma gerektirir ve P5B Deluxe WiFi-AP bunu gerçekleştirebilmek biçilmiş kaftan.

Corsair Dominator DDR2 belleklerimiz devasa işlemci soğutucularımızın altına sığmayacaklarından daha küçük boyutlu fakat yine de mükemmel hızaşırtma imkanı tanıyan Crucial Ballistix DDR2-800 belleklerini kullanmaya karar verdik.

Sistemin geri kalanına üst seviyeli bileşenleri ekledik fakat bu işlemci soğutucusu incelememizde onlar pek de önem arz etmiyorlar.

Deney Sonuçları​

Hızaşırtma Ve Isı​

Pentium Extreme Edition 955 iyi soğutulduğu sürece mükemmel bir hızaşırtma boşluğuna sahip olduğunu gösterdi. Deneylerimizle işlemcinin 79 derecenin üstünde kilitlendiğini ortaya çıkarttık. Bu durumda biz de her adımımızı bu sıcaklık sınırını göz önünde bulundurarak attık.

Ninja Plus Revision B ile ulaşabildiğimiz en yüksek işlemci hızı ve gerilimi 1.30V'da 4.12 GHz idi. TEC soğutucularıyla ise gerilimi 1.45V'a çıkarabilmemiz işlemcinin 4.33 GHz'e erişmesini sağladı. Yalnız bundan sonra yapmaya çalıştığımız her frekans artışı işlemci çekirdek geriliminin de arttırılmasını gerektiriyordu ve bu da sıcaklık 79 Santigrad dereceyi aşacağı için bir süre sonra sistem kilitlenmesi problemiyle karşılaşmamıza neden olacaktı.

4.12 GHz'de Ninja Plus Revision B işlemcinin kararlı olarak çalışabileceği en yüksek sıcaklığı görürken, TEC soğutucuları hızları biraz daha yükseğe taşımamıza imkan tanıdılar.

4.33 GHz'de TEC soğutucuları da sınırlarına erişiyorlar. Her ne kadar Titan Amanda bu deneyimizdeki iki fan birden kullanan tek TEC soğutucu olsa da diğer iki soğutucu biraz daha etkin soğutma sağlıyorlar. Diğer yandan işlemci gerilimini bir adım daha yükseğe taşımak üç TEC soğutucunun da sıcaklığı 79 derecenin altında tutamayacağı bir seviyeye yükseltiyordu.

Hızaşırtmadan Elde Edilen Başarım Artışı​

Üç TEC soğutucusu da 4.33 GHz'e kararli bir biçimde ulaştığından üçünü grafiklerde tek bir çubuk olarak gösterdik. Diğer yandan Scythe Ninja Plus Revision B'nin ulaştırdığı 4.12 GHz'lik daha kısa olan çubuğa "büyük boyutlu aktif soğutucuları" temsilen "Big Air" ismini vermeyi uygun gördük.

Hızaşırtma elbette başarımı arttırmak amacıyla yapılır ve Extreme Edition 955, Intel Core mimarisine sahip işlemcilere göre utandırıcı puanlar elde etti. Deneyde aldıkları puanlar yerine başarım farklılıklarını yüzde olarak göstermek her şeyi daha anlaşılır hale getirecektir.

TEC destekli işlemci soğutucularıyla kavurucu Pentium Extreme Edition 955 üzerine %25 hızaşırtma uygulamak benzer şekilde %26 sistem başarımı artışı sağlayarak bizleri oldukça şaşırttı. Editörlerimizden Darren Pollowski geçmişte yazdığı bir makalede 8800GTX'in en hızlı işlemcileri istediğini kanıtlamıştı ve en büyük kazanımlar oyunların ortalama kare hızlarında görülmüştü.

Öte yandan Scythe Ninja Plus da seçtiğimiz işlemciyi göz önünde bulundurursak kesinlikle işe yaramaz değil. Her ne kadar sadece %19'luk bir hızaşırtmaya izin verebildiyse de EE955'i soğutucuların yeteneklerinin sınırlarını görmek için özel olarak seçmiştik. Yani Scythe Ninja Plus, alev alev yanan Pressler çekirdekli EE955'den çok daha verimli ve serin çalışan Core 2 işlemcileriyle çok daha iyi bir iş çıkaracaktır.

Sonuç​

TEC birimleri sıcak ve soğuk tarafları arasında çok daha fazla sıcaklık farkı yaratarak bir CPU soğutucusunun yeteneklerine yetenek katıyor. Tüm TEC'li soğutucular hızaşırtma uygulanmış fırın gibi sıcak bir Pentium Extreme Edition 955'i soğutmak için yeterli gayreti gösterdiler. Gerçi TEC biriminin bulunduğu tarafta daha geniş bir ısı dağıtıcısı bulundursalar daha etkili olabilirlerdi ama normal boyutlu bir sıradan soğutucudan görmeyi umduğumuzdan çok daha fazlasını onlarla görebilmiş olduk.

TEC soğutucuların bu kadar benzer sonuçlar almasında şüphesiz aynı ısı dağıtıcısını ve TEC birimini bünyelerinde barındırmalarının payı çok büyük. Soğutuculardan ikisi kullandıkları TEC denetleyicileri dışında birbirlerinin neredeyse aynı fan yapısına ve işlevselliğe sahip. Göstergeli şık denetleyiciler TEC üzerindeki döngünün daha sessiz gerçekleşmesini sağlasalar da soğutma başarımını herhangi bir şekilde etkilemiyorlar.

Titan'ın Amanda TEC soğutucusunu diğerlerinden ayırarak iki fark, çift soğutma fanı ve değişik bir kurulum dirseğinin olması. Kurulum dirseği kolayca takılabiliyor fakat Titan'ın çift fanının, Vigor Gaming ve Ultra ürünlerinin sahip oldukları tek fandan daha az etkili olduğu deneylerimizde ortaya çıktı. Titan Amanda tek fanlı ürünlerden daha iyi soğutma başarımı sunamasa da, gerilim düzleştiricileri üzerinde uzun metal kanatçıkları olan anakartlara kolayca takılabilmesi sebebiyle daha iyi bir seçim olabilir.

Scythe Ninja Plus Revision B'nin durumuna değinecek olursak bu soğutucu TEC destekli rakiplerinin biraz gerisinde kaldı fakat biraz hızaşırtma uygulanmış ve çok fazla ısı üreten EE955 işlemcisini 120 mm'lik soğutma fanının da yardımıyla yine de yeterli düzeyde soğutmayı başardı. Üstelik onun TEC soğutuculardan yaklaşık yarı yarıya daha ucuz ve daha küçük boyutlu olduğunu ve daha az enerji harcadığını göz önünde bulundurursanız ne kadar övgüyü hak ettiğini anlamış olacaksınız. Gerçekleştirdiğimiz bu deneylerde yapılan soğutma miktarı Core 2 Duo işlemcileri için fazlasıyla yeterli olurdu. İşte bunu açıkça görebilmeniz için en güçlü Pentium Extreme Edition işlemcisini seçmiştik.

Yorumu: Bu incelememiz TEC soğutucuları karşılaştırmayı hedeflediyse de daha çok Scythe Ninja Plus Revision B aktif soğutucusunu ön plana çıkarttı. O şu ana kadar sahip olduğumuz en büyük standart işlemci soğutucusuydu ve TEC birimlerinden yararlanmadan bile bizleri tatmin etmek için yetti de arttı bile.

Bizden incelememizi istediğiniz "gözde soğutucunuzu" deneyimizde kullanamadık ancak bu isteğiniz onun zamanında elimize ulaşmaması sebebiyle gerçekleşmedi. İncelenmesi en çok talep edilen ürünler genellikle inceleme isteklerine geç cevap veren firmalardan geliyor ve örnek ürünleri bize göndermeleri de bir o kadar geç oluyor.

Yayın Tarihi: 3 Ağustos 2007
Hazırlayan: Thomas Soderstrom
Çeviren: Salih Güler
Ek Bilgi / Düzenleme: Mr.666 1337