Nazim_Hikmet
Forum Ustası
Tahditli Plaka Nedir?
Ticari Plaka Hakkında
Ülkemizde büyük kentlerde hızla artan nüfus, gelişen yerleşim ve iş alanları ve çoğalan yolcu sayısı karşısında vatandaşların ulaşım ihtiyaçlarının daha kolay ve hızlı bir şekilde karşılanması amacıyla, bir plan ve program çerçevesinde, plaka sınırlaması uygulanan illerde taksi, minibüs ve dolmuşlara verilecek ticari plakaların sayısı, verilme usul ve esasları 03.05.1986 tarih ve 19096 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 02.04.1986 gün ve 10553 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmiştir. Daha sonra söz konusu Bakanlar Kurulu kararında; 90/390, 91/1780, 94/6311, 95/7212 sayılı Bakanlar Kurulu kararları ile değişiklikler yapıldıktan sonra, en son olarak 04.06.1998 tarih ve 23362 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 98/11158 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yapılan değişiklikler sonucunda tahditli ticari plaka verilmesinde uyulacak usul ve esaslara son şekli verilmiştir.
Karara göre;
1- Vatandaşın ulaşım ihtiyacını karşılamak üzere toplu taşımacılığın geliştirilmesi ve disiplin altına alınması, korsan taşımacılığın önlenmesi ve fiilen çalışmakta olan şoför esnafının haklarının korunması maksadı ile taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına verilecek olan ticari plakaların sayısı, verilme usul ve esaslarını tespit etmek, kararın amacını oluşturmaktadır.
2- Ticari plaka verilebilmesi için; taksi, dolmuş ve minibüslerde şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçmiş olduğunu ve sürekli olarak icra ettiğini beyan etmiş olmak ve şoförler odasına üye olmak şartları aranırken, umum servis araçlarında ise şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçtiğini beyan etmiş ve şoförler odasına üye olmak veya ticaret odalarına kayıtlı taşımacı şirketlerce şehir içinde taşımacılık yapmak şartları aranmaktadır.
3- Nüfus artışı ve şehrin ulaşım planı dikkate alınmak suretiyle o il ve ilçenin toplu taşıma ihtiyacı trafik komisyonu tarafından düzenlenecek bir raporla İçişleri Bakanlığına bildirilecek, halen plaka tahdidi uygulanan illerde taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçları için tespit edilen ticari plaka sayısının arttırılması, iade edilenler ile henüz tahsis edilmemiş olanlar dahil, bunların trafik komisyonlarınca dağıtılması İçişleri Bakanının onayı ile olacaktır.
4- İlin ihtiyacı dikkate alınarak dağıtılacak ticari plakaların muhammen bedeli ticari plakanın serbest piyasadaki tahmini bedelinin % 80'ine tekabül eden kısmı esas alınarak trafik komisyonu tarafından tespit edilecek ve plakaların ihalesi işlemi gerçekleştirilecektir.
5- Plaka satışlarından elde edilen gelirin % 90' ı Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonuna, % 10' u ise Türk Polis Teşkilatı Güçlendirme Vakfı hesabına dönem sonunu takip eden 1 ay içerisinde aktarılacaktır.
Daha sonra, 3 Mart 2001 tarih ve 24335 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4629 sayılı Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanun'un 6 ncı maddesinin "f" ve "g" bentleri ve Geçici 1 inci maddesinin "c" bendi hükümlerine göre Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonu da kaldırılmış olup, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü'nün 18.02.2002 tarih ve 1595 sayılı 0040 no'lu Genelgesi ile 81 İl Valiliğine yazılan yazıda; yukarıda bahsedilen Kanun'dan bahsedilerek yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar; ticari araçlarda bulundurulmasına izin verilen reklam bedelinin %25 tutarı ile 86/10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince ticari plaka satışlarından elde edilen %90'lık payın, gelirin elde edildiği yerdeki Mal Saymanlıklarının (Vergi Dairelerinin) damga, resim ve harçları tahsile yetkili kısımlarına, bütçeye gelir kaydedilmek üzere yatırılacağı, elde edilen gelirlerle ilgili tahsilat makbuzunun bir suretinin ilgili kişilerce, bir suretinin ise işlem dosyasında muhafazasının sağlanması talimatı verilmiş olup, uygulama halen bu şekilde devam etmektedir.
Buraya kadar yazılanlardan sonra, "tahditli ticari plaka uygulamasına izin veren" 10553 sayılı Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararını çeşitli açılardan irdelemede ve değerlendirmede fayda görülmektedir:
A- Ticari Plakalarda Uyulacak Esas ve Usuller
Bakanlar Kurulu, 2 Nisan 1986 tarihli ve 86/10553 sayılı Kararname ile, herhangi bir kanuni dayanak göstermeden, "Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Karar" başlığını taşıyan bir düzenlemeyi yürürlüğe koymuştur. Söz konusu Kararda daha sonra; 27/06/1990 tarih ve 20561 sayılı resmi gazetede yayımlanan 90/390 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, 08/06/1991 tarih ve 20895 sayılı resmi gazetede yayımlanan 91/1780 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, 24/12/1994 tarih ve 22151 sayılı resmi gazetede yayımlanan 94/6311 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, 06/09/1995 tarih ve 22896 sayılı resmi gazetede yayımlanan 95/7212 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ve en son olarak da 04/06/1998 tarih ve 23362 sayılı resmi gazetede yayımlanan 98/11158 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla değişiklikler yapılarak bugünkü haline getirilmiştir.
Bu karara göre; il trafik komisyonlarınca plaka tahdidi kararı alınması halinde, o il ve ilçelerinde yeniden trafiğe çıkacak taksi, dolmuş ve minibüslere verilecek ticari plakaların sayısının arttırılması, iade edilenler ile henüz tahsis edilmemiş olanlar dahil, bunların trafik komisyonlarınca dağıtılması il trafik komisyonlarınca değerlendirilecek, bu değerlendirmenin sonucunda düzenlenecek bir raporla İçişleri Bakanlığına sunulacak ve alınan bu kararlar İçişleri Bakanının onayı ile yürürlük kazanacaktır.
Böylece belirlenen yeni ticari plakalar, il trafik komisyonlarınca, ikişer aylık aralarla yılda altı kez, kapalı zarf usulü ile arttırmaya çıkarılarak, en yüksek bedeli teklif edenlere ihale edilecektir. Ticari plakaların dağıtımında, bunların o yerde serbestçe yapılan satış ve devirlerinde geçerli olan bedellerinin % 80'i arttırma için muhammen bedel, yani başlangıç miktarı olarak kabul edilecektir.
Karara göre, eskiden ve yeniden alınan ticari plakaların sahipleri, bu plakaları taşıttan ayrı olarak serbest piyasada satabileceklerdir. Bu tür plakalar, taksi, dolmuş ve minibüslerde ancak şoförlüğü geçim kaynağı olarak sürekli biçimde, Şoförler Odası üyesi sıfatıyla icra edenlere, umum servis araçlarında ise şoförlüğü geçim kaynağı olarak sürekli biçimde Şoförler Odası üyesi sıfatıyla icra edenler ile taşımacı şirketlere devredilebilir.
İl trafik komisyonlarının yeniden arttırmaya çıkaracağı ticari plakaların ihalesinden elde edilecek paraların % 90'ı Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonu hesabına, geri kalan % 10 ise, bir özel tüzel kişi olan Türk Polis Teşkilatını Güçlendirme Vakfı'na verilecektir.
Ancak, 3 Mart 2001 tarih ve 24335 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4629 sayılı Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanun'un 6 ncı maddesinin (f) ve (g) bentleri ve Geçici 1 inci maddesinin (c) bendi hükümlerine göre Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonu da kaldırılmış olup, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü'nün 18.02.2002 tarih ve 1595 sayılı 0040 no'lu Genelgesi ile 81 İl Valiliğine yazılan yazıda; yukarıda zikredilen Kanun'dan bahsedilerek yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar; ticari araçlarda bulundurulmasına izin verilen reklam bedelinin %25 tutarı ile 86/10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince ticari plaka satışlarından elde edilen %90'lık payın, gelirin elde edildiği yerdeki Mal Saymanlıklarının (Vergi Dairelerinin) damga, resim ve harçları tahsile yetkili kısımlarına, bütçeye gelir kaydedilmek üzere yatırılacağı, elde edilen gelirlerle ilgili tahsilat makbuzunun bir suretinin ilgili kişilerce, bir suretinin ise işlem dosyasında muhafazasının sağlanması talimatı verilmiş olup, uygulama halen bu şekilde devam etmektedir.
Bakanlar Kurulu Kararı ile bu şekildeki düzenlemenin gerekçesi, kararın "Amaç" maddesinde, "vatandaşın ulaşım ihtiyacını karşılamak üzere toplu taşımacılığın geliştirilmesi ve disiplin altına alınması, korsan taşımacılığın önlenmesi ve fiilen çalışmakta olan şoför esnafının haklarının korunması maksadı" olarak açıklanmıştır.
Ticari Plaka Hakkında
Ülkemizde büyük kentlerde hızla artan nüfus, gelişen yerleşim ve iş alanları ve çoğalan yolcu sayısı karşısında vatandaşların ulaşım ihtiyaçlarının daha kolay ve hızlı bir şekilde karşılanması amacıyla, bir plan ve program çerçevesinde, plaka sınırlaması uygulanan illerde taksi, minibüs ve dolmuşlara verilecek ticari plakaların sayısı, verilme usul ve esasları 03.05.1986 tarih ve 19096 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 02.04.1986 gün ve 10553 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile belirlenmiştir. Daha sonra söz konusu Bakanlar Kurulu kararında; 90/390, 91/1780, 94/6311, 95/7212 sayılı Bakanlar Kurulu kararları ile değişiklikler yapıldıktan sonra, en son olarak 04.06.1998 tarih ve 23362 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan 98/11158 sayılı Bakanlar Kurulu kararı ile yapılan değişiklikler sonucunda tahditli ticari plaka verilmesinde uyulacak usul ve esaslara son şekli verilmiştir.
Karara göre;
1- Vatandaşın ulaşım ihtiyacını karşılamak üzere toplu taşımacılığın geliştirilmesi ve disiplin altına alınması, korsan taşımacılığın önlenmesi ve fiilen çalışmakta olan şoför esnafının haklarının korunması maksadı ile taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçlarına verilecek olan ticari plakaların sayısı, verilme usul ve esaslarını tespit etmek, kararın amacını oluşturmaktadır.
2- Ticari plaka verilebilmesi için; taksi, dolmuş ve minibüslerde şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçmiş olduğunu ve sürekli olarak icra ettiğini beyan etmiş olmak ve şoförler odasına üye olmak şartları aranırken, umum servis araçlarında ise şoförlük mesleğini geçim kaynağı olarak seçtiğini beyan etmiş ve şoförler odasına üye olmak veya ticaret odalarına kayıtlı taşımacı şirketlerce şehir içinde taşımacılık yapmak şartları aranmaktadır.
3- Nüfus artışı ve şehrin ulaşım planı dikkate alınmak suretiyle o il ve ilçenin toplu taşıma ihtiyacı trafik komisyonu tarafından düzenlenecek bir raporla İçişleri Bakanlığına bildirilecek, halen plaka tahdidi uygulanan illerde taksi, dolmuş, minibüs ve umum servis araçları için tespit edilen ticari plaka sayısının arttırılması, iade edilenler ile henüz tahsis edilmemiş olanlar dahil, bunların trafik komisyonlarınca dağıtılması İçişleri Bakanının onayı ile olacaktır.
4- İlin ihtiyacı dikkate alınarak dağıtılacak ticari plakaların muhammen bedeli ticari plakanın serbest piyasadaki tahmini bedelinin % 80'ine tekabül eden kısmı esas alınarak trafik komisyonu tarafından tespit edilecek ve plakaların ihalesi işlemi gerçekleştirilecektir.
5- Plaka satışlarından elde edilen gelirin % 90' ı Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonuna, % 10' u ise Türk Polis Teşkilatı Güçlendirme Vakfı hesabına dönem sonunu takip eden 1 ay içerisinde aktarılacaktır.
Daha sonra, 3 Mart 2001 tarih ve 24335 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4629 sayılı Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanun'un 6 ncı maddesinin "f" ve "g" bentleri ve Geçici 1 inci maddesinin "c" bendi hükümlerine göre Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonu da kaldırılmış olup, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü'nün 18.02.2002 tarih ve 1595 sayılı 0040 no'lu Genelgesi ile 81 İl Valiliğine yazılan yazıda; yukarıda bahsedilen Kanun'dan bahsedilerek yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar; ticari araçlarda bulundurulmasına izin verilen reklam bedelinin %25 tutarı ile 86/10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince ticari plaka satışlarından elde edilen %90'lık payın, gelirin elde edildiği yerdeki Mal Saymanlıklarının (Vergi Dairelerinin) damga, resim ve harçları tahsile yetkili kısımlarına, bütçeye gelir kaydedilmek üzere yatırılacağı, elde edilen gelirlerle ilgili tahsilat makbuzunun bir suretinin ilgili kişilerce, bir suretinin ise işlem dosyasında muhafazasının sağlanması talimatı verilmiş olup, uygulama halen bu şekilde devam etmektedir.
Buraya kadar yazılanlardan sonra, "tahditli ticari plaka uygulamasına izin veren" 10553 sayılı Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkındaki Bakanlar Kurulu Kararını çeşitli açılardan irdelemede ve değerlendirmede fayda görülmektedir:
A- Ticari Plakalarda Uyulacak Esas ve Usuller
Bakanlar Kurulu, 2 Nisan 1986 tarihli ve 86/10553 sayılı Kararname ile, herhangi bir kanuni dayanak göstermeden, "Ticari Plakaların Verilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Karar" başlığını taşıyan bir düzenlemeyi yürürlüğe koymuştur. Söz konusu Kararda daha sonra; 27/06/1990 tarih ve 20561 sayılı resmi gazetede yayımlanan 90/390 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, 08/06/1991 tarih ve 20895 sayılı resmi gazetede yayımlanan 91/1780 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, 24/12/1994 tarih ve 22151 sayılı resmi gazetede yayımlanan 94/6311 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla, 06/09/1995 tarih ve 22896 sayılı resmi gazetede yayımlanan 95/7212 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla ve en son olarak da 04/06/1998 tarih ve 23362 sayılı resmi gazetede yayımlanan 98/11158 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla değişiklikler yapılarak bugünkü haline getirilmiştir.
Bu karara göre; il trafik komisyonlarınca plaka tahdidi kararı alınması halinde, o il ve ilçelerinde yeniden trafiğe çıkacak taksi, dolmuş ve minibüslere verilecek ticari plakaların sayısının arttırılması, iade edilenler ile henüz tahsis edilmemiş olanlar dahil, bunların trafik komisyonlarınca dağıtılması il trafik komisyonlarınca değerlendirilecek, bu değerlendirmenin sonucunda düzenlenecek bir raporla İçişleri Bakanlığına sunulacak ve alınan bu kararlar İçişleri Bakanının onayı ile yürürlük kazanacaktır.
Böylece belirlenen yeni ticari plakalar, il trafik komisyonlarınca, ikişer aylık aralarla yılda altı kez, kapalı zarf usulü ile arttırmaya çıkarılarak, en yüksek bedeli teklif edenlere ihale edilecektir. Ticari plakaların dağıtımında, bunların o yerde serbestçe yapılan satış ve devirlerinde geçerli olan bedellerinin % 80'i arttırma için muhammen bedel, yani başlangıç miktarı olarak kabul edilecektir.
Karara göre, eskiden ve yeniden alınan ticari plakaların sahipleri, bu plakaları taşıttan ayrı olarak serbest piyasada satabileceklerdir. Bu tür plakalar, taksi, dolmuş ve minibüslerde ancak şoförlüğü geçim kaynağı olarak sürekli biçimde, Şoförler Odası üyesi sıfatıyla icra edenlere, umum servis araçlarında ise şoförlüğü geçim kaynağı olarak sürekli biçimde Şoförler Odası üyesi sıfatıyla icra edenler ile taşımacı şirketlere devredilebilir.
İl trafik komisyonlarının yeniden arttırmaya çıkaracağı ticari plakaların ihalesinden elde edilecek paraların % 90'ı Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonu hesabına, geri kalan % 10 ise, bir özel tüzel kişi olan Türk Polis Teşkilatını Güçlendirme Vakfı'na verilecektir.
Ancak, 3 Mart 2001 tarih ve 24335 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 4629 sayılı Bazı Fonların Tasfiyesi Hakkında Kanun'un 6 ncı maddesinin (f) ve (g) bentleri ve Geçici 1 inci maddesinin (c) bendi hükümlerine göre Trafik Hizmetlerini Geliştirme Fonu da kaldırılmış olup, İçişleri Bakanlığı Emniyet Genel Müdürlüğü'nün 18.02.2002 tarih ve 1595 sayılı 0040 no'lu Genelgesi ile 81 İl Valiliğine yazılan yazıda; yukarıda zikredilen Kanun'dan bahsedilerek yeni bir düzenleme yapılıncaya kadar; ticari araçlarda bulundurulmasına izin verilen reklam bedelinin %25 tutarı ile 86/10553 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı gereğince ticari plaka satışlarından elde edilen %90'lık payın, gelirin elde edildiği yerdeki Mal Saymanlıklarının (Vergi Dairelerinin) damga, resim ve harçları tahsile yetkili kısımlarına, bütçeye gelir kaydedilmek üzere yatırılacağı, elde edilen gelirlerle ilgili tahsilat makbuzunun bir suretinin ilgili kişilerce, bir suretinin ise işlem dosyasında muhafazasının sağlanması talimatı verilmiş olup, uygulama halen bu şekilde devam etmektedir.
Bakanlar Kurulu Kararı ile bu şekildeki düzenlemenin gerekçesi, kararın "Amaç" maddesinde, "vatandaşın ulaşım ihtiyacını karşılamak üzere toplu taşımacılığın geliştirilmesi ve disiplin altına alınması, korsan taşımacılığın önlenmesi ve fiilen çalışmakta olan şoför esnafının haklarının korunması maksadı" olarak açıklanmıştır.
